Nhạc sĩ Nguyễn Thiện Tơ - tác giả bài "Giáo đường im bóng" - mất hôm 18/8 vì bệnh tuổi già, hưởng thọ 101 tuổi.
Nhà thơ, nhạc sĩ Nguyễn Thụy Kha cho biết buồn khi nghe tin nhạc sĩ gạo cội qua đời. "Nửa tháng trước, tôi hỏi thăm con trai nhạc sĩ, biết sức khỏe ông vẫn tốt. Tôi nghĩ ông sống đủ, đến lúc được trời đón đi thôi", ông Thụy Kha nói.
Năm 2017, Thụy Kha từng thực hiện series bài viết về âm nhạc tiền chiến, đến gặp và phỏng vấn nhạc sĩ Thiện Tơ. Khi ấy, sức khỏe ông vẫn tốt nhưng không còn quá minh mẫn.
Nguyễn Thiện Tơ được đánh giá là một trong những nhạc sĩ hàng đầu của nền tân nhạc Việt Nam đầu thế kỷ 20. Nhà văn, nhà phê bình âm nhạc Nguyễn Trương Quý nhận xét âm nhạc của ông chịu ảnh hưởng chung của các dòng nghệ thuật lãng mạn Tây phương, có gốc rễ từ giai đoạn 1930-1945. Hà Nội trong ca khúc của ông là của những người con sinh ra trong thập niên 1920, thế hệ thay thế vai trò của các nhà Thơ Mới và văn xuôi Tự lực văn đoàn. Họ tạo ra khung cảnh văn hóa đô thị hiện đại ở giai đoạn sau năm 1945 và các vùng tạm chiếm trước 1954, trong đó con người bày tỏ cảm xúc trực tiếp, lời yêu đương được thổ lộ mạnh bạo hơn nhưng vẫn giữ ý vị của ca từ xưa cũ, trang trọng.
Nhạc sĩ Nguyễn Thiện Tơ thời trẻ. Ảnh: Hội Nhạc sĩ Việt Nam
Nhà văn Nguyễn Trương Quý nói: "Nguyễn Thiện Tơ thường sáng tác trên nền các điệu khiêu vũ, có tính thời thượng, hợp gu thị dân lúc bấy giờ. Tác phẩm của ông xưng tụng vẻ đẹp diễm lệ, hài hòa và trang nhã". Anh thích nhất bài Qua bến năm xưa, được Nguyễn Thiện Tơ viết năm 1949.
Nguyễn Thiện Tơ sinh năm 1921, quê gốc ở làng Thanh Oai (Hà Đông xưa, nay thuộc Hà Nội), có bố là công nhân nhà in. Thời trẻ, bố ông hát trống quân hay, được nhiều giải thưởng vùng đồng bằng Bắc Bộ. Chín tuổi, ông bắt đầu làm quen âm nhạc, thổi kèn harmonica. 14 tuổi, ông tự học nhạc lý theo sách của người Pháp, học guitar với thầy Trần Đình Khuê. 15 tuổi, ông học cấp hai ở trường Thăng Long (góc phố Phùng Hưng - ngõ Trạm, Hà Nội), theo học thầy Đặng Thai Mai, Hoàng Minh Giám, Võ Nguyên Giáp...
Sau một thời gian, ông trở thành nhạc công guitar giỏi, được biểu diễn cùng thầy, bắt đầu mở lớp dạy. Từ năm 1938, ông bắt đầu tập tành sáng tác. Năm 1938, ở tuổi 17, ông có tác phẩm đầu tay - Giáo đường im bóng.
* Thanh Ngọc, Hồ Trung Dũng hát "Giáo đường im bóng" của nhạc sĩ Nguyễn Thiện Tơ
Năm 1940, ông theo nhạc sĩ Lưu Hữu Phước vào miền Nam chơi nhạc. Sau Cách mạng tháng Tám 1945, ông sáng tác một số ca khúc yêu nước. Từ năm 1954, ông dạy đàn tại nhà riêng ở Mai Hắc Đế, từng cộng tác giảng bộ môn flute tại Trường Âm nhạc Việt Nam (nay là Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam). Ông là một trong những nghệ sĩ đầu tiên tham gia chơi nhạc trong các ban, nhóm ở Hà Nội, đồng thời là thầy dạy đàn của nhiều nhạc sĩ nổi tiếng, trong đó có Đoàn Chuẩn.
Các tác phẩm nổi tiếng nhất của ông là Giáo đường im bóng, Nhắn gió chiều, Chiều tà, Giấc mơ xưa, Qua bến năm xưa, Quanh lửa hồng, Trên đường về, Nhớ quê... Bài cuối cùng ông viết là Mưa dầm (2012), khi tiễn vợ về nơi chín suối.
Thời đôi mươi, ông xuống Nam Định tham gia biểu diễn guitar trong buổi từ thiện, phải lòng cô ca sĩ hát trong nhà thờ từ khi mới gặp. Tình yêu của đôi trẻ gặp nhiều khó khăn bởi khoảng cách địa lý cũng như khác biệt tôn giáo. Ông viết Giáo đường im bóng với ca từ mộc mạc để thể hiện tình yêu với bà, sau được nhà thơ Phi Tâm Yến hoàn chỉnh phần lời. Nhờ bài hát phổ biến rộng rãi, hai gia đình hiểu được tâm trạng của ông, ủng hộ họ đến với nhau.
Cố nhạc sĩ có năm con trai, ba con gái. Trong số đó, nhiều người làm nhạc công.
Hà Thu
Post a Comment